Muzyka to produkt, za jej użytkowanie również należy płacić. Zasady legalnego odtwarzania muzyki przez podmioty gospodarcze.
W myśl ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 r . każdy podmiot gospodarczy, wykorzystujący w swojej działalności fonogramy i wideogramy, zobligowany jest do odprowadzania opłat z tytułu ich eksploatacji do Organizacji Zbiorowego Zarządzania, reprezentujących twórców, wykonawców i producentów. Jedną z takich organizacji jest Związek Producentów Audio Video, reprezentujący w Polsce m.in. wydawców muzycznych. Nie przestrzeganie obowiązujących przepisów jest ścigane i wiąże się z groźbą pociągnięcia do odpowiedzialności prawnej.
Muzyka nie bierze się z niczego. Jej powstanie wiąże się z pracą twórców, wykonawców i producentów
Muzyka jest wszechobecna, choć nie samorodna. Wypełnia niemal każdą chwilę naszego życia. Ponieważ tak bardzo jesteśmy przyzwyczajeni do jej obecności, często zapominamy, jak duży nakład pracy musiał zostać włożony w jej powstanie, wykonanie, utrwalenie oraz promocję i dystrybucję. Wszystkim osobom i podmiotom zaangażowanym w stworzenie produktu, jakim jest muzyka, zgodnie z prawem, i jak w przypadku każdego innego efektu pracy, należy się stosowne wynagrodzenie. Związane jest ono nie tylko z wytworzeniem owego produktu, ale i jego dalszym, komercyjnym wykorzystywaniem przez inne osoby, instytucje i przedsiębiorstwa. W przypadku muzyki ustawa o ochronie praw autorskich i praw pokrewnych wyraźnie mówi, iż „w przypadku nadawania, reemitowania lub odtwarzania wprowadzonego do obrotu fonogramu lub wideogramu, producentowi przysługuje prawo do stosownego wynagrodzenia”. Zapis ten dotyczy przede wszystkim podmiotów gospodarczych, które w swojej komercyjnej działalności korzystają z muzyki nadawanej przez stacje radiowe czy telewizyjne lub odtwarzanej z nośników takich jak płyty CD czy urządzeń do odtwarzania plików mp3.
Kto musi płacić, i dlaczego akurat ja?
Puby, restauracje, kluby muzyczne, dyskoteki, obiekty sportowe, hotele, sklepy, również zakłady fryzjerskie i kosmetyczne – a więc każda działalność gospodarcza odtwarzająca utwory muzyczne lub umilająca muzyką czas swoim klientom – muszą uzyskać wcześniej zgodę na jej odtwarzanie. Dotyczy to również organizatorów wydarzeń specjalnych, takich jak bale, widowiska, imprezy sportowe i masowe. W każdym z tych przypadków muzyka spełnia bardzo ważną rolę w działalności danych podmiotów. Przyciąga klientów i tworzy wyjątkową atmosferę lokalu. Trudno sobie wyobrazić bar, restaurację, a tym bardziej dyskotekę pozbawioną miłej dla ucha melodii. Tak samo nie zdarza nam się bywać w hotelach i sklepach, w których nie towarzyszyłaby nam muzyka. Dlatego też nie można się zgodzić z częstym tłumaczeniem się właścicieli firm nie uiszczających stosownych opłat na rzecz Organizacji Zbiorowego Zarządzania, takich jak Związek Producentów Audio Video (ZPAV), że muzyka nie ma wpływu na ich dochody. Taka argumentacja jest tym bardziej bezpodstawna, gdy Ci sami właściciele zakupują odbiorniki radiowe czy telewizyjne oraz odtwarzacze CD lub mp3 na koszt firmy, tym samym potwierdzając, że odtwarzane z tych urządzeń nagrania będą służyły bieżącej działalności.
Jedynym wyjątkiem, kiedy jesteśmy zwolnieni z opłat na rzecz organizacji takich jak ZPAV są imprezy o charakterze czysto prywatnym, takie jak urodziny czy wesela. Jeśli organizowane są przez samych zainteresowanych, i nie mają charakteru komercyjnego, to nie jesteśmy zobligowani do popisywania umów z uprawnionymi Organizacjami Zbiorowego Zarządzania.
Kto powinien uiszczać opłaty za publiczne odtwarzania nagrań muzycznych ?
Tabela 1
Komu należą się opłaty, i jakie konsekwencje mogą spotkać niepłacących?
Na terenie Polski działa kilka instytucji uprawnionych do pobierania opłat za publiczne odtwarzanie muzyki. Są nimi - Związek Producentów Audio Video (ZPAV), reprezentujący prawa producentów, Związek Autorów i Kompozytorów Scenicznych (ZAiKS), chroniący prawa autorów oraz stowarzyszenia STOART i SAWP, dbające o interesy samych artystów i wykonawców. Wymienione instytucje, nazywane Organizacjami Zbiorowego Zarządzania (OZZ), reprezentują tysiące osób i podmiotów, które mają wkład w tworzenie utworów muzycznych. Zostały powołane do życia, gdyż trudno sobie wyobrazić, by każdy autor, wykonawca, czy producent piosenki (a są ich przecież tysiące) miałby zgłaszać się do każdego podmiotu po odbiór należnych tantiem. OZZ ułatwiają rozliczanie się podmiotów pobierając opłaty w imieniu każdej z grup. Podpisanie umowy ze wskazanymi OZZ gwarantuje funkcjonowanie w pełnej zgodności z literą prawa, a same podmioty, np. podczas licznych kontroli, nie narażą się na wysokie kary.
Jeśli kontrola ZPAV lub innej tego typu organizacji, wykryje podmiot nie posiadający stosownej umowy i nie wnoszący opłat, jego właściciel będzie zobowiązany bezzwłocznie uregulować wszelkie należności, wynikające z tego tytułu, od momentu rozpoczęcia działalności gospodarczej. Jeśli dany lokal łamał prawo przez wiele lat, to kara za uchylenie się od opłat (w zależności od profilu działalności i jej rozmiarów) może być bardzo wysoka. Jeśli właściciel w dalszym ciągu uchyla się od zapłaty, może zostać pociągnięty do odpowiedzialności karnej. Za złamanie ustawy może grozić kara ograniczenia lub pozbawienia wolności do lat 3, w przypadku właścicieli lokali, w których muzyka jest tylko elementem towarzyszącym (czyli nie stanowi stałego źródła dochodu ). Natomiast w miejscach, gdzie muzyka stanowi podstawę działalności (np. szkoła tańca, aerobic, dyskoteka, klub) –kara pozbawienia wolności może mieć wymiar od 6 miesięcy nawet do 5 lat (stałe źródło dochodu).
Jak uzyskać zgodę na legalne odtwarzanie muzyki?
Podpisanie stosownej umowy ze ZPAV, regulującej wysokość i zasady wnoszenia opłat, jest bardzo proste. Można zgłosić się do jednego z regionalnych przedstawicieli ZPAV lub samemu obliczyć wysokość opłat, korzystając z tabeli znajdującej się na stronie ZPAV pod adresem http://zpav.pl. Następnie wymagane jest wypełnienie formularza umowy generalnej i wysłanie go do ZPAV. W zależności od charakteru działalności, opłaty uiszczane są miesięcznie lub jednorazowo. Opłaty za odtwarzanie muzyki stanowią koszt uzyskania przychodów.
Dlaczego powstał Związek Producentów Audio Video?
Związek Producentów Audio Video jest stowarzyszeniem producentów fonogramów i wideogramów. ZPAV powstał w 1991 roku z inicjatywy osób z branży muzycznej, przede wszystkim w celu reprezentowania interesów legalnych producentów w obliczu piractwa fonograficznego, które na początku lat 90-tych sięgało 95%. ZPAV posiadając zezwolenie Ministerstwa Kultury oraz Dziedzictwa Narodowego chroni praktycznie wszystkich producentów nagrań funkcjonujących na polskim rynku. ZPAV jest polską Grupą Krajową Międzynarodowej Federacji Przemysłu Fonograficznego (IFPI), która zrzesza i reprezentuje światowy przemysł muzyczny (ponad 1400 firm w 76 krajach).
Firmy fonograficzne zrzeszone w ZPAV to nie tylko wielkie wytwórnie ale i mniejsi producenci. Ochronę swoich praw powierzyło związkowi ponad osiemdziesiąt firm reprezentujących około 90% polskiego rynku muzycznego.
Więcej informacji znaleźć można na stronie internetowej ZPAV pod adresem: http://zpav.pl/
